Transpersoonlijk? Wat heeft mijn cliënt eraan?
Stel, je hebt ernstige psychische problemen en je zit in een crisissituatie. Je komt dan – op misschien wel het meest kwetsbare moment van je leven – terecht bij de psychiatrie.
Dan is de kans groot dat je daar vervolgens te horen krijgt dat je problemen worden veroorzaakt door een verstoorde werking van je hersenen, mogelijk ten gevolge van een genetische afwijking.
Je moet dan verder leven met de wetenschap dat er met jou iets grondig mis is. Je gevoel van eigenwaarde en autonomie kunnen daardoor volledig instorten. Tegenwoordig is dat het reguliere perspectief van de psychiatrie. De transpersoonlijke therapie laat een ander perspectief zien. Over hoe dat zit, lees je hieronder.
Een persoonlijk drama
Hoe zou de ontwikkeling van een psychiatrisch ziektebeeld eruit kunnen zien?
Een patiënt, laten we hem Erik noemen, raakt als gevolg van een samenloop van omstandigheden in een ernstige crisis. Hij raakt verward, die verwarring loopt uit de hand en vervolgens krijgt hij een antipsychoticum voorgeschreven.
Eerst gaat het wat beter met hem, maar na enige tijd volgt er een terugval en al snel komt zijn psychiater tot de conclusie dat er iets mis is met zijn hersenen en dat zijn probleem ongeneeslijk is. Die simpele mededeling is zo ongeveer de grootste schok die Erik in zijn hele leven te verwerken heeft gekregen en laat hem ontredderd achter.
Vervolgens gaat het steeds slechter met hem waardoor hij weer nieuwe medicijnen krijgt. Dan volgt een bezoek van een sociaal psychiatrisch verpleegkundige die hem helpt om zijn leven weer een beetje op de rails te zetten. Zij vertelt hem dat hij voortaan een regelmatig leven moet gaan leiden, rustiger werk moet zoeken en alle stress in de toekomst moet vermijden.
Langzaam maar zeker gaat Erik zich realiseren dat het leven zoals hij dat geleefd heeft, voorbij is. Hij accepteert het feit dat hij ziek is en geleidelijk aan raakt hij meer en meer gehospitaliseerd. Hij wordt somber en apathisch en door al zijn zorgen krijgt hij een nieuwe psychose waarvoor hij ook weer nieuwe medicijnen krijgt.
Erik raakt zijn werk, zijn collega’s en zijn sociale contacten kwijt en is er nu volledig van overtuigd dat er iets helemaal mis is. Gelukkig komt hij dan in de Wajong terecht. Zijn inkomen is dan een beetje gegarandeerd, maar hij is nu wel officieel afgeschreven voor de gewone maatschappij. Langzaam slijt hij zijn jaren als cliënt en daar probeert hij dan maar het beste van te maken.
Het is heel goed mogelijk dat Erik, wanneer hij van het begin af aan op de juiste manier was begeleid, nu weer fluitend naar zijn werk zou zijn gegaan. Maar in plaats daarvan is hij er zo van overtuigd geraakt dat hij ongeneeslijk ziek is, dat hij iemand die iets anders beweert, volkomen ongeloofwaardig vindt.
Het bovenstaande is een willekeurig scenario. Het kan allemaal ook heel anders gaan, maar er zijn in Nederland honderdduizenden mensen bij wie het ongeveer zo is gelopen, zoals blijkt uit onderstaande cijfers:
Volumeontwikkeling Wajong, UWV Kennisverslag 2013-1.
| Jaartal | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | Groei/jaar |
| Aantal | 178.600 | 192.000 | 205.100 | 216.200 | 226.500 | 6,70% |
Er zijn steeds meer mensen met een Wajong-uitkering en juist daarom kun je je afvragen of de behandeling die ze krijgen, eigenlijk wel effectief is.
Schiet de GGZ niet gewoon tekort bij het behandelen van mensen met psychische problemen? Het gebrek aan resultaat blijkt helaas niet alleen uit de toename van het aantal Wajongers. Meer algemeen blijkt dat de psychiatrische problematiek jaar na jaar toeneemt zoals te zien is uit cijfers van het Trimbos Instituut (en Zorgis) over het aantal langdurig zorgafhankelijken binnen de GGZ.
Wat gaat er mis?
Binnen de GGZ gebeuren goede dingen en ernstig zieke mensen worden er door toegewijde hulpverleners liefdevol verzorgd. Maar in veel gevallen gaat het ook hopeloos mis. Niet door boze opzet of onzorgvuldigheid, maar omdat de uitgangspunten onjuist zijn.
Vaak worden mensen ontmoedigd hun leven weer op te pakken terwijl ze – na een gerichte behandeling – gestimuleerd zouden moeten worden om weer in hun kracht te komen. Het idee dat psychische problemen veroorzaakt worden door een hersenafwijking draagt bij aan de innerlijke overtuiging dat de aandoening onbehandelbaar is.
Het vormt ook het excuus voor de cliënt en de behandelaar dat er geen verbetering valt te verwachten. En ze leggen zich fatalistisch neer bij de schijnbare hopeloze situatie. Zelfs de meest stabiele persoon zal door een dergelijke uitzichtloze diagnose geschokt raken. En voor mensen die toch al kwetsbaar zijn, draagt zo’n traumatische mededeling bij aan een verdere verslechtering van de gezondheid.
In plaats van genezing te vinden in de psychiatrie raken veel mensen er verder beschadigd; die beschadiging zal een nieuwe psychose kunnen uitlokken die op zichzelf weer traumatisch is. Zo komen mensen in een vicieuze cirkel terecht van toenemende klachten die door meer medicatie moeten worden getemperd.
De mededeling dat je aan een ongeneeslijke aandoening lijdt die een progressief karakter heeft, is daarmee werkelijkheid geworden. Niet omdat de ziekte van nature steeds ernstiger wordt, maar omdat je door de behandeling in een steeds afhankelijker positie komt die je steeds kwetsbaarder maakt.
Kees Aaldijk: “In mijn praktijk als psycholoog hoor ik keer op keer dat mijn cliënten zich na een bezoek aan hun psychiater, leeg en teleurgesteld voelen. Ze ontlenen er geen kracht of inspiratie aan, integendeel, de GGZ vergroot hun gevoel van machteloosheid.”
Transpersoonlijke therapie stimuleert genezing en heling
Alle therapeutische behandelingen die daadwerkelijk op genezing zijn gericht, hebben één ding gemeen: het versterken van het gevoel van autonomie en autoriteit van de cliënt. Dat zal de betrokkene weer terugbrengen in zijn kracht en die kracht brengt genezing.
Het is niet moeilijk om je dat voor te stellen. Als je je goed voelt, blij of geliefd, dan ga je stralen. Energetisch gezien zou je je kunnen voorstellen dat je energielichaam wordt geactiveerd en het is dit energielichaam dat je fysieke lichaam vitaliseert en zo nodig herstelt. Je schouders gaan wat naar achteren, je hoofd gaat wat meer omhoog, je ademt dieper. Positieve gevoelens maken dat je in je kracht komt te staan. Dat moet altijd het uitgangspunt zijn van therapie: De cliënt zijn kracht teruggeven!
De begeleiding die een psychiatrisch cliënt krijgt, is er daarentegen op gericht zijn kracht te ontnemen, hem ervan te overtuigen dat er heel veel dingen zijn die hij niet langer kan, waardoor hij angstig en onzeker wordt. Hij voelt bijna zijn kracht wegvloeien en zijn schouders naar beneden zakken. Hij gaat zich miezerig en onzeker voelen. Hierdoor zal hij als vanzelf kwetsbaar worden voor de problemen waarmee het leven hem confronteert.
Geen wonder dat deze benadering geen genezing brengt maar in plaats daarvan de aandoening juist versterkt. Therapie die erop gericht is de cliënt zijn kracht en autonomie te ontnemen, is niet alleen ineffectief maar ook moreel laakbaar.
Eigen autonomie en verantwoordelijkheid
Een stimulerende liefdevolle omgeving is altijd helend maar om mensen met psychische problemen te genezen is meer nodig. Kees Aaldijk: “Uit mijn ervaring durf ik te stellen dat dergelijke problematiek altijd samenhangt met emotionele trauma’s die diep in het onderbewustzijn verborgen liggen.
Het is aan de therapeut om de cliënt te helpen deze trauma’s naar het bewustzijn te brengen en op te lossen. Dat vereist helderheid bij de therapeut en bij de cliënt. Als die helderheid ontbreekt, dan kan alleen met liefdevolle zorg nog steeds veel worden bereikt, maar de kwetsbaarheid die onder het oppervlak van het bewustzijn verborgen ligt en die aan de basis ligt van de psychiatrische aandoening, kan dan niet worden hersteld.
Dan rest nog de mogelijkheid medicijnen te gebruiken. Maar ook dan blijft het van belang de eigen autonomie, het zelfbewustzijn en de verantwoordelijkheid voor het eigen leven zo veel mogelijk te stimuleren.”
Samengevat
- Het reguliere perspectief is veelal gericht op bestrijden van symptomen door middel van medicatie. En dat leidt tot afhankelijkheid en onzekerheid van de cliënt en verlies van eigen verantwoordelijkheid.
- Het transpersoonlijk perspectief kijkt naar emotionele trauma’s die dieper liggen. Uitgangspunt is om de eigen autonomie en de verantwoordelijkheid van cliënt zoveel mogelijk te stimuleren. De cliënt komt weer in zijn kracht te staan.
Dát is het wat jouw cliënt aan transpersoonlijke therapie heeft.
Bron:
“Het drama van de biologische psychiatrie”
door:Kees Aaldijk, psycholoog en transpersoonlijk therapeut
Auteur van:
Vensters op een Transpersoonlijke Werkelijkheid
De Geheimen van de Ziel
Dit artikel is geplaatst in PSC-magazine 2015 editie 4.
