Op 7 augustus, vlak na de tropische hittegolf en bijbehorend noodweer, het interview met Piet van Gijssel, oprichter van transpersoonlijk.net: digitale ontmoetingsplaats voor transpersoonlijk therapeuten, kunstenaars en belangstellenden. Een interview over: Wat is transpersoonlijk? Wat is een transpersoonlijke ervaring? Wat gebeurt er in transpersoonlijke therapie? Wat maakt transpersoonlijke therapie effectief? En tot slot: het doel van transpersoonlijk.net. Een interview met een gepassioneerd mens over ‘transpersoonlijk is heel gewoon’, ‘de klik met cliënt’ en ‘ontmoeten en verbinden’.
Piet van Gijssel in het kort
Piet van Gijssel is geboren en opgegroeid in Haren. In deze landelijke omgeving geniet hij een zorgeloze jeugd:‘”Er waren bomen om in te klimmen, oude boerderijen en stookhutten. Genoeg ruimte en vrijheid om te ravotten.” Zijn ouders waren nauw betrokken bij kerk en vakbond: met de paplepel kreeg Piet het allemaal mee. Geen verrassing dus dat Piet zich vanaf zijn studietijd aan het HLO (laboratorium onderwijs) al inzet voor politiek en kerk. Momenteel is hij naast zijn werk als virologisch analist, vakbondsconsulent bij het CNV en actief in het transpersoonlijk.net.
Hoe ben je in aanraking gekomen met het transpersoonlijke gedachtengoed?
“Na 25 jaar analist, waarvan 10 jaar in de hectiek van het leidinggeven, was ik op zoek naar meer balans en diepgang en kwam zo bij het CGL terecht. CGL staat voor Centrum voor Gestalttherapie en Lichaamswerk. Bij het CGL ging het om begrippen als bewustwording, persoonlijke groei en zingeving. Ik heb hier pijnlijke ervaringen verwerkt . Terwijl ik op mijn werk als analist vooral gericht was op het bedenken van oplossingen, leerde ik bij het CGL eerst te luisteren naar mezelf en m’n emoties. En verder: wat kun je leren van wat je meemaakt? Bij de intake voor de opleiding werd toen gevraagd wat ik als 10-jarige graag wilde worden. Mijn antwoord was: ‘elektricien of dominee’ Achteraf zie ik de elektricien terug in mijn werk als analist en de dominee in het therapeut-zijn. Ik koos niet bewust voor transpersoonlijke therapie, dat kreeg tijdens de opleiding inhoud en betekenis.”
Noem eens een voorbeeld van een transpersoonlijke ervaring?
“Een voorbeeld van een transpersoonlijke ervaring is dichtbij huis en eigenlijk heel gewoon. Deze ochtend moest ik naar de winkel: ik bleek echter 20 minuten te vroeg. Op dat moment kun je je opwinden en gaan ijsberen, op je horloge kijken of ongeduldig met je voet gaan tikken. Wanneer gaat de winkel open? Je kunt ook bewust een andere keus maken. Ik koos er voor om op het vlondertje bij het water te gaan zitten. De zon scheen, ik hoorde de meeuwen krijsen en genoot van het uitzicht op de Tasmantoren. Deze toren ziet eruit als een poort en leidt je blik naar de ruimte en de weidsheid van het landschap daar achter. Ik voelde me gelukkig en ontspannen op dat moment.’ Ter info: Mijn beeld van de toren was tot dan negatief, een extravagante en extreem luxueuze woonvorm middenin het landschap. En hierna de uitleg: “In transpersoonlijke therapie leer je om bewust te kiezen voor een bepaald gedrag. Ik had deze ochtend ook bewust een andere keus kunnen maken: een keus voor ongeduld bijvoorbeeld. Ik koos echter voor het vlondertje en genoot intens van het moment in de zon.” “Een ander voorbeeld: Je kunt een enorme angst hebben om te zakken voor een examen. In een negatieve spiraal kun je zo doorgaan dat je als gevolg daarvan ook echt zakt voor je examen. In therapie word je je bewust van die negatieve gedachten en leer je er met afstand naar te kijken. Ga ik zakken of ga ik slagen? En: Je leert beter te luisteren naar je gevoel en die negatieve gedachten maar te laten voor wat ze zijn.”
Wat is het belangrijkste bij transpersoonlijke therapie?
“Kenmerkend bij transpersoonlijk therapeuten is dat ze in de wereld als het ware verschillende lagen (niveaus) onderscheiden. Zo heeft ieder mens een persoonlijke laag, dat is de laag met het ego, de identiteit en het lichaam. Dit is ook de laag waarin veel problemen ontstaan. Boven deze persoonlijke laag bevindt zich de transpersoonlijke (=boven-persoonlijke) laag. Deze transpersoonlijke laag sluit de persoonlijke laag in en voegt hier iets aan toe. Dit iets noemen we bijvoorbeeld spiritueel, magisch, religieus… In deze zin is transpersoonlijke therapie holistisch te noemen. De transpersoonlijke laag geeft ruimte, een groter kader, waarin de cliënt naar zijn probleem kan kijken en er afstand van kan nemen. In de praktijk blijkt dat denken en praten over een probleem niet helpt. Wat wel helpt is om bewust te ervaren wat het probleem met je doet en te ontdekken welk deel van het probleem bij jezelf hoort en welk deel bij iemand of iets anders. Met dit inzicht kun je de volgende stap in het leven weer zetten.” Piet geeft nog een voorbeeld voor meer grip op het woord transpersoonlijk: “Hoewel het verschil tussen een levend en een dood lichaam wetenschappelijk meetbaar is, is de ‘geest’ of de’ ziel’ niet te meten. Wetenschappelijk bestaat dit dus niet. In de woorden van Ken Wilber: ‘De wetenschap heeft het transpersoonlijke doodverklaard.’*) En toch beseffen veel mensen diep van binnen: “Ik ben meer dan mijn lichaam”
Hoe gaat het bij jou in de praktijk?
“Ik geef de cliënt de ruimte om in een veilige omgeving zijn verhaal te doen en stel me open voor zijn problemen, zonder een waardeoordeel. Ik vraag waar de cliënt nu mee zit en wat zijn probleem nu is. En vervolgens sluit ik daar op aan. Ik heb geen kant-en-klare oplossingen of een gesloten diagnose. Waarom niet? Omdat het probleem en de hieronder liggende vraag zichtbaar moeten worden. Verder is het belangrijk dat er een klik is met de cliënt. Als therapeut ben ik vooral een goed luisteraar. De nadruk ligt op aandacht voor de cliënt. Door m’n cliënt ruimte te bieden ontstaat er verbinding. En wat blijkt? Vaak heeft een cliënt hooguit 5 of 6 sessies nodig, waarna hij weer verder kan. Tijdens de sessies kan er veel aan de orde komen, zoals relaties, rouwverwerking, zingeving en spiritualiteit. Piet werkt als transpersoonlijk therapeut met dromen (Jung) en met het enneagram. Er zijn ook transpersoonlijk therapeuten die werken met mindfulness, Gestalt of shiatsu. “Wat transpersoonlijk therapeuten vooral verbindt is het zich bewust zijn van de transpersoonlijke laag en die prioriteit te geven binnen de therapie.”
Wat maakt transpersoonlijke therapie effectief?
“Zoals gezegd: Een cliënt heeft soms 5 of 6 sessies nodig voor het oplossen of verwerken van zijn probleem. Lentis (Integrale Psychiatrie) vormt in Nederland de voorhoede als het gaat om het beste uit twee werelden te halen, uit reguliere én niet-reguliere zorg. Zij heeft onderzoek gedaan naar de effectiviteit van therapie bij regulier/niet-regulier. Uit dit onderzoek blijkt dat de relatie – de klik – die de therapeut heeft met cliënt het meeste bijdraagt aan het welzijn van cliënt. Bij transpersoonlijke therapie gaat het juist om de relatie. Als die goed is, is therapie effectief en helend. De reguliere zorg gaat meestal uit van professionele distantie: dat is een groot verschil.”
Wat verwacht je in de toekomst van transpersoonlijke therapie?
“Uit een gesprek met een transpersoonlijk psychiater weet ik dat de relatie met de reguliere zorg stroef is. Ik vind het daarom hoopvol dat Lentis (GGZ-Groningen) met Integrale Psychiatrie een andere weg laat zien. Mijn droom is dat in de toekomst transpersoonlijke therapie in Nederland heel gewoon is en volledig geïntegreerd zal zijn binnen de zorg. En daarom zet ik me graag in voor meer expertise door te ontmoeten en te verbinden binnen het transpersoonlijk.net.”
Waarom transpersoonlijk.net?
“Itant, de overkoepelende organisatie voor transpersoonlijk therapeuten in Nederland bestaat al een tijd niet meer. En veel transpersoonlijk therapeuten hebben de behoefte elkaar te ontmoeten zonder te ‘moeten’. De website van transpersoonlijk.net biedt de mogelijkheid tot verbinden en ontmoeten in breder verband: iedere transpersoonlijk therapeut, kunstenaar en belangstellende kan de ander ontmoeten en verbinding zoeken. Door fora, informatie, boeken, kunst, evenementen en opleidingen.”
Wat wil je bereiken met transpersoonlijk.net?
“Ons doel is meer bekendheid voor het transpersoonlijke gedachtengoed en een groot transpersoonlijk netwerk in Nederland. Door een interactieve ontmoetingsplaats te bieden, door scholing en evenementen ontstaat meer expertise. Wij zijn daarom erg blij dat de NFG de ontwikkeling van transpersoonlijk.net sponsort. Het is een gezamenlijk belang dat het transpersoonlijke gedachtengoed in Nederland zich verder ontwikkelt en er een sterk transpersoonlijk netwerk ontstaat.” *) Ken Wilber is een belangrijk transpersoonlijk psycholoog en schrijver. De uitspraak is ontleend aan het boek van Wilber:’De integratie van Wetenschap en Religie’ Door: Jitske Buijs en Hiltje van Gijssel Dit interview is geplaatst in PSC-magazine 2013 editie 5.
