KOPP-kind : Kind van Ouder met Psychiatrische Problematiek

‘Voor ons was het een ontdekking om te ervaren dat we niet de enigen waren’

Sypke Visser (54) en Johan Vaatstra (58) zijn beiden opgegroeid in ‘ogenschijnlijk’ gewone gezinnen met twee ouders. ‘Ogenschijnlijk’ want bij hen thuis was het anders dan in andere gezinnen. Eén van hun ouders had psychiatrische problemen. En dat betekende voor hen onzekere situaties. Omdat je als kind nooit van tevoren wist hoe een dag zou verlopen. Sypke Visser en Johan Vaatstra zijn beiden een KOPP-kind. En als coach/therapeut hebben ze het initiatief genomen om via de stichting LiP een nieuwe gespreksgroep/lotgenotengroep voor KOPP-kinderen in Drenthe en Groningen te starten. Hieronder kun je lezen over wat het is om KOPP-kind te zijn.

Als kind

Johan: ‘Vanuit het niets kon mijn moeder opeens heel gek doen en gebeurden er nare en rare dingen in huis, op straat of in een winkel.’ Sypke: ‘Bij belangrijke schoolactiviteiten of sportwedstrijden ging mijn moeder bijna nooit mee. Ik ging vaak alleen terwijl andere kinderen hun moeder bij zich hadden. En als mijn moeder al mee was, ging al mijn aandacht naar haar uit en hoe zij zich voelde.’
Beide mannen geven aan dat ze hieraan gewend waren: omdat ze niet anders wisten, dachten ze dat het gewoon was. Johan vervolgt: ‘Als kind weet je niet beter en bescherm je jezelf en ook je ouder(s). Op een gegeven moment ontdek je dat het toch niet gewoon is. Vanwege de situatie thuis, gingen mijn vriendjes me mijden en kwamen niet meer bij me spelen en volwassenen keken me raar aan. Ik schaamde me ook.’
Er kwam veel druk te liggen op hen als kind: thuis moesten ze vaak meer helpen dan bij een kind past. Zij moesten als ‘volwassene’ praten met een ouder die angstig of in de war was en die dreigde om zichzelf iets aan te doen. Het was erg moeilijk om kind te zijn. Het gevolg was dat emotionele ontwikkeling en schoolprestaties achterbleven. Beiden zijn blijven zitten op de middelbare school. Pas op latere leeftijd bleek dat er geen leerproblemen waren en hebben ze die achterstand ingelopen.

Johan en Sypke als volwassene

KOPP- kind lotgenotengroep Assen

Ondanks dat Johan en Sypke niet meer de leeftijd hebben van een kind, zijn ze nog steeds KOPP-kind. Dat merkte Johan bijvoorbeeld toen hij zelf kinderen kreeg: ‘Veel van mijn eigen kindertijd kwam naar boven. Gezien mijn ervaringen in mijn jeugd, was het voor mij duidelijk hoe ik mijn kinderen niet wilde laten opgroeien. Maar hoe dan wel? Gelukkig kwam ik goede hulpverleners tegen die mij op weg hielpen. Daarnaast zag ik bij vrienden hoe het ook kon. Ik houd van mijn gezin en vanuit mijn liefde wilde ik respectvol met hen omgaan. Maar zodra herinneringen uit mijn jeugd langskwamen, hadden deze een vertroebelend effect.’

Ook Sypke herkent zich hierin. ‘Alsof op de achtergrond altijd de gedachte aanwezig was van niet-oké-zijn en de angst dat ik het niet-goed-genoeg deed. Dit vermoeide me letterlijk, waardoor ik snel door mijn energie heen was. Ik voelde schaamte, niet over mijn gedrag, maar over mijn aanwezig-zijn. Dat was heel dubbel: naar de buitenwereld leek alles oké, maar binnenin mij was er een zwart gat. De keuze om in de hulpverlening te gaan werken en – later- zelf hulp te gaan zoeken heeft veel opgelost. Maar het is een lang proces geweest, wat lang niet altijd eenvoudig was.’

Onderzoek naar KOPP-kinderen

Er is veel onderzoek gedaan naar de problematiek van KOPP-kinderen. Door het verstoorde opvoedingsklimaat hebben deze kinderen vaak problemen of klachten van emotionele, rationele en/of fysieke aard. In Nederland blijken er veel KOPP-kinderen te zijn. Het Trimbos instituut telt op dit moment 577.000 kinderen waarvan een van beide ouders een psychische aandoening heeft. Als je daar de volwassen KOPP-kinderen bij optelt, is het aantal aanzienlijk hoger. Gelukkig hebben de KOPP-kinderen zich landelijk georganiseerd. Sinds 1997 zijn er twee, tot dat moment onafhankelijk functionerende organisaties (Labyrint en In Perspectief), samengegaan in de Stichting Labyrint In Perspectief(LiP). LiP is gericht op het ondersteunen van familieleden van mensen met psychische of psychiatrische problemen. De ondersteuning kan gaan om therapie, begeleiding of lotgenotencontact.

Lotgenotengroep: een feest van herkenning

Johan en Sypke: ‘Ook als ouder blijf je ‘kind van’. Je leeft je eigen leven zo goed en zo kwaad als dat gaat en probeert er iets moois van te maken. Tegelijkertijd voelt het eenzaam. Voor ons was het dus een feest van herkenning om te ontdekken dat we niet de enigen zijn. Het is goed om te praten met KOPP-kinderen, lotgenoten die hetzelfde voelen en hetzelfde hebben meegemaakt.’

De praktijk

Voor Sypke en Johan geldt dat ze uiteindelijk – stukje bij beetje – hebben leren accepteren dat ze in een gezin zijn opgegroeid waar structureel gebrek was aan sociaal-emotionele stabiliteit. Dat dragen zij met zich mee en beïnvloedt hun dagelijks leven. Door deze acceptatie en door hun achtergrond (maatschappelijk werker/psychosociaal therapeut) kunnen zij er nu constructief mee omgaan en in hun eigen praktijk anderen hierin begeleiden.

Hoe werken jullie?

Sypke: ‘Ik voel me zeer betrokken bij het welzijn van anderen. Ik doe gerichte interventies en stimuleer activiteiten waarbij het welbevinden van de ander verbetert. Ook breng ik, ter ondersteuning van het begeleidingsproces, op een functionele manier mijn eigen ervaring in.’
Johan: ‘Ik werk op een energetisch niveau: met chakra’s, meridiaanlijnen, maar ook met voetreflexpunten, acupunctuur- en acupressuurpunten. Dat het werkt is soms moeilijk te begrijpen. Maar wanneer mensen minder last hebben van hun klachten of begrijpen wat ze kunnen doen om zich prettiger te voelen, geeft mij dat voldoende vertrouwen in mijn werkwijze. Werken aan kwaliteit van leven noem ik dat.’

Initiatief lotgenotengroep

In diverse provincies zijn gespreksgroepen voor KOPP-kinderen. Johan Vaatstra en Sypke Visser hebben het initiatief genomen om via de stichting LiP een nieuwe gespreksgroep voor KOPP-kinderen in Drenthe en Groningen te starten. Het doel is om ervaringen uit te wisselen en oplossingen aan te dragen. En te ervaren dat je er niet alleen voor staat.

Enkele gemeenschappelijke onderwerpen zijn:
– Moeilijk kunnen omgaan met emoties,
– Negatief zelfbeeld,
– Moeite met leren,
– Problemen op het werk en met collega’s,
– Fysieke klachten,
– Moeilijk relaties kunnen onderhouden.

Deze onderwerpen én de zorg voor of de omgang met ouder(s) zijn thema’s van de stichting LiP.

N.B. : Een lotgenoten groep is geen therapiegroep, maar biedt herkenning dat er anderen zijn die je begrijpen omdat ze hetzelfde hebben meegemaakt. Sypke Visser en Johan Vaatstra zijn in hun rol als gespreksleider vrijwilliger namens de stichting LiP.

Informatie-avond 29 maart 2016

De informatie-avond is bedoeld om duidelijk te maken wat een KOPP-kind is en welke zaken er zoal kunnen spelen. Sypke Visser en Johan Vaatstra geven een beeld van wat een lotgenoten/gespreksgroep je te bieden heeft en wat je mag verwachten.

Wanneer er genoeg belangstelling is, start er op 29 maart in De Open Hof, Sleutelbloemstraat 1 in Assen de lotgenotengroep in Drenthe en Groningen, die in eerste instantie 8 keer bij elkaar komt.

Als hulpverlener kun je iemand ook adviseren contact met hen op te nemen. Herken je dit verhaal bij jezelf of bij je cliënten? Neem dan contact op met:
Sypke Visser tel: 06-50603407
Johan Vaatstra tel: 06-46441311

Leestips:

niemands kinderen Niemandskinderen
De gevolgen en verwerking van een onveilige jeugd. Door Caroline Roodvoets.
bestaans leegte Bestaansleegte 
Hoe hechting leegte overwint. Door Monique de Heij.
Bestaansleegte is vooral geschikt voor hulpverleners vanwege de methodiek die zij daarin beschrijft. (Momenteel is dit boek uitverkocht, via Sypke Visser zijn nog ruim 20 exemplaren te koop)

Dit artikel is geplaatst in PSC-magazine 2016 editie 1.