Haptonomie als weg naar jezelf

Interview met Mathilde Marsman
Door: Piet van Gijssel

Mathilde Marsman is sinds kort met haar Hapto-Atelier verhuisd naar het bosrijke Zeegse. Ze heeft haar praktijk voor haptonomie en haptotherapie in een Yurt naast haar huis (zie foto onderaan). Deze ruimte geeft een gevoel van rust. En al pratend gaat het over haptonomie als weg naar jezelf; het beleven van jezelf in het hier-en-nu en het ervaren van hoe je doet in contact met anderen. Kenmerkend hiervoor is de lichaamsgerichte benadering waarbij je gevoel centraal staat. Naast het voeren van een eigen praktijk geeft Mathilde reïntegratietraining op haptonomische basis.

Hoe ben je met haptonomie in aanraking gekomen?

Mathilde vertelt over haar werk bij de gemeentelijke sociale dienst als reïntegratie coach en maatschappelijk begeleidster voor mensen met een niet westerse migratieachtergrond. Als Coach help je de ander inzicht te krijgen in eigen patronen. Soortgelijk werk deed ze ook via een commercieel bureau waar ze ook trainingen gaf aan werkzoekenden. “Een heel mooi vak en toch wilde ik graag nog meer tot de kern van iemands willen en kunnen komen”, geeft ze aan.

Het viel Mathilde op dat er veel voor deze mensen werd bedacht en niet met hen. En dat bij mensen met een uitkering hierdoor een geïnstitutionaliseerde houding kan ontstaan (zij moeten dingen voor mij regelen) en verlies van eigen regie. Bij haar ontstond hierdoor de vraag “Stel je helpt iemand echt op eigen benen te staan en het heft in eigen handen te nemen?”

Met deze vraag ging ze op pad en ze kreeg de tip om haptonomie te onderzoeken. Bij haptonomie is niet iemands geschiedenis of zijn verhaal de ingang voor de begeleiding maar het menselijk gevoelsleven en wat het lichaam vertelt. Mathilde volgde de vakopleiding tot haptotherapeut bij Synergos in Amersfoort en startte haar eigen praktijk voor haptotherapie, de therapeutische vorm van haptonomie.

Over haptonomie

“De vakopleiding haptotherapie heeft me veel extra gereedschap en diepgang opgeleverd in de begeleiding van mensen”.

Mathilde vertelt met veel enthousiasme over haar werk en over haptonomie. “Haptotherapeuten werken met aanraking op de huid maar ook met ervaringsoefeningen en gesprekken. Ze werken met de balans tussen denken, voelen en handelen.

Wat voel je als iemand in een gesprek rechtop gaat zitten om zijn woorden meer nadruk te geven? Waar voel je dat? Hoe is je reactie? Trek je je dan terug of maak je je zelf ook groter? Het gaat hier niet om goed of fout. Het gaat over waarneming en bewustwording van jezelf en van jezelf in de omgeving. Er is namelijk een voortdurende wisselwerking tussen jou en je omgeving.

De manier waarop je beweegt verwijst naar je emotionele aansturing; boos of blij, verdrietig of angstig. Dit breng je zo over in de communicatie, waar de ander weer op reageert. Door je dit bewust te worden, kun je bewuste keuzes maken voor hetzelfde of ander gedrag.

In de haptonomie benoemen we wat het lichaam laat zien. Wat je lichaam laat zien is namelijk hoe je overkomt op anderen. En of je nu directeur bent of bijstandsmoeder: bewustwording hiervan levert je aha-ervaringen op die de basis zijn van persoonlijk ontwikkelen en zelfinzicht. En daar wordt eigenlijk iedereen altijd heel enthousiast van en dat maakt mijn werk heel mooi.”

Werken met vrouwen is een specialiteit van jou. Hoe is dit ontstaan?

“Dit is eigenlijk vanzelf zo gelopen. Vrouwen bespreken bepaalde hulpvragen makkelijker met een vrouw. Ook in de trainingen die ik geef merk ik hoe helend het kan zijn voor vrouwen om met elkaar te delen. En hoeveel kracht zo’n groep heeft en geeft. Best vaak nog is het voor het eerst dat een kwetsbaar verhaal wordt gedeeld. Dat raakt me telkens weer”.

Gevoelsmatig heeft Mathilde ontdekt dat het werken met vrouwen haar goed ligt. Het gaat over gevoeligheid en kwetsbaarheid. En over tot de bodem gaan -de bodem van het lichaam- de bodem onder het bestaan. “Het basis-/ bekkengebied is belangrijk binnen de haptonomie. Met denken kom je overigens nooit bij deze lagen, dat staat het contact daarmee vaak alleen maar in de weg.

Als jij ben ik, Vrouw ben ik,
net als jij bang, boos, verdrietig, blij.
Niet om dezelfde dingen, niet in dezelfde mate
en toch ben ik als jij.
Jouw verhaal is het mijne.
Vanuit de erkenning van het diepste vrouwelijk in ons
wil ik je laten (her)ontdekken wat je ware natuur is.

Vooral bij vrouwen gaat het vaak over de vraag: kun je gevoel houden voor jezelf in contact met anderen of ben je vooral gericht op de behoefte van een ander”. In haar afstudeerfase heeft ze een uitstapje gemaakt naar de academie voor Haptonomie in Doorn en onder supervisie van Dieuwke Talma gewerkt met cliënten. Zij schreef onder andere het boek ‘Vrouwenmantel’ over haar jarenlange werk met vrouwen die werkzaam zijn in de prostitutie. Dit is heel inspirerend geweest voor Mathilde. Via nascholingen heeft ze zich overigens ook gespecialiseerd in burn-out en relatiebegeleiding.

Reïntegratie op haptonomische basis

Mathilde geeft sinds een aantal jaren reïntegratietrainingen op haptonomische basis in opdracht van sociale diensten. Aan Nederlandse vrouwen die min of meer geïsoleerd thuis zitten en ook aan vrouwen met een migratieachtergrond met eveneens een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Haar motto: ‘als vrouwen beter in hun vel komen te zitten, gevoel krijgen voor het eigen lijf, kunnen ze zelf vragen beantwoorden als ‘wat wil ik nu eigenlijk’?’ Mathilde werkt vanuit ‘Ik zie jou’ bij mensen die zeggen ‘Ik ben een no-body’.

Niet alleen de deelneemsters maar ook de opdrachtgevers zijn enthousiast over haar vernieuwende benadering, vooral omdat de resultaten heel goed zijn:

• Vrouwen zitten beter in hun vel
• Nemen eigen regie over hun reïntegratie
• Krijgen inzicht in eigen voorkeurspositie in interactie
• Leren omgaan met angstklachten en traumatische gebeurtenissen
• Vergroten hun netwerk
• Zitten na de training uit eigen beweging op een vrijwilligersplek, werkervaringsplek of reguliere werkplek.

Ook in haar praktijk komen overigens mensen met reïntegratie of werkgerelateerde vraagstukken als de genoemde burn-out, anders leren omgaan met grenzen en druk of meer kennis willen hebben over lichaamstaal en interactiedynamiek. Dit zijn grappig genoeg vaak mannen, vaak ZZP-ers. Die zijn natuurlijk ook van harte welkom! Haptonomie is ook voor hen een weg naar zichzelf.

Tot slot

Naast dat het haar missie is om iedereen zoveel mogelijk te laten leven vanuit hun ware aard is ook het leven en werken in de natuur belangrijk voor haar. “Wist je dat uitzicht op groen doktersbezoek met 10% kan doen afnemen? Hier in het bos waar mijn praktijkruimte staat wordt op dit moment op een eigen stuk grond een tiny house gebouwd. Voor mensen met burn-out-, stress- of andere klachten. Die kunnen hier dan een korte break nemen in combinatie met haptotherapie. Wanneer je burn-out bent is een retreat sowieso een goed idee. Om oude patronen te doorbreken en opnieuw de rust in jezelf te ervaren”.