Een creatief & eigentijds concept

Tineke Ferwerda en José van Bergen werken nauw samen als begeleiders van eigentijdse rituelen: bij geboortes, trouwerijen, levensverbindingen, bijzondere gedenkdagen, rouwmomenten en uitvaarten. Jose als predikant/kunstenaar en Tineke als creatief counsellor/psychosociaal werker geven samen vorm aan datgene wat achter de zichtbare werkelijkheid aanwezig is.

Hoe is jullie samenwerking ontstaan?

Er was een Open Dag in de kerk van Eext. Tineke was aanwezig namens de stichting Vrienden van de Eexter Kerk en José was nieuwsgierig naar de gerestaureerde kerk waar zij vroeger predikant was geweest. Ze kwamen elkaar daar tegen op het moment dat het gerestaureerde orgel weer voor het eerst zou worden bespeeld. Het was géén toeval dat ze elkaar hier zagen, dat was synchroniciteit. En dat wilden ze uitwerken, om te beginnen naar eigentijdse symbolen.

Door de veranderende verhoudingen tussen de generaties zijn er nieuwe waarden ontstaan. Mensen zoeken naar nieuwe vormen waar zij zich in kunnen herkennen. Vormen die hen verbinden met hun oorsprong en die verwijzen naar hetgeen zij ervaren als wezenlijk. Door de veranderingen in de samenleving zijn veel kerken ontdaan van hun oorspronkelijke functie. Veel kerken zijn locaties geworden waarin mensen van allerlei achtergronden kunnen samenkomen om te vieren, of te luisteren of elkaar deelgenoot te maken van bijzondere levensmomenten. Zo gebeurde het ook met de kerk van Eext in Drenthe.
Tineke: de kerk was al een monument en later werd ook het orgel gerestaureerd. De kerk is nu in eigendom van de Stichting Oude Drentse Kerken, onderdeel van de Stichting Het Drents Landschap. Nu de kerk een monument is en er geen kerkgemeenschap meer is, staat de kerk – als culturele ontmoetingsplaats met een lange geschiedenis – open voor iedereen: dus ook voor moslims, hindoes, boeddhisten, christenen, gelovigen en niet-gelovigen. Dat is een nieuwe ontwikkeling. Op deze manier is er ruimte ontstaan om uitvoering te geven aan nieuwe rituelen en eigentijdse vormen van vieringen zoals van vriendschap, van trouw, voor levensbegin en levenseinde. En ook voor bijzondere levensjaren en andere levensmomenten. Vanuit dit laatste is een werkgroep ontstaan.

Wat zijn symbolen?

José: ‘Symbolen verwijzen naar een diepe intuïtieve wijsheid; ze zijn van alle tijden en komen voor in alle culturen. Symbolen zijn de verbinding tussen het alledaagse en de ons overstijgende onzichtbare wereld. Oude beschavingen beseften al heel goed de kracht van deze symbolen en gebruikten ze bij hun kunstuitingen en rituelen. Tijdens deze rituelen ontstaat er verbinding tussen de menselijke en de goddelijke wereld.
Vroeger was het vooral de kerk die gebruik maakte van rituelen: bij trouwerijen, bij doop en avondmaal/eucharistie en bij begrafenissen. Door de ontkerkelijking in deze tijd, zijn veel mensen op zoek naar nieuwe vormen en eigentijdse rituelen. Tineke en Jose coachen bij de vormgeving van die symbolen en rituelen. Dit kan plaats vinden in het mooie historische kerkje van Eext. En indien gewenst, ook elders.

‘Ik ben er nog niet aan toe’

Tineke en Jose hebben in de kerk van Eext een informatie avond gehouden met als titel ’Ik ben er nog niet aan toe’. Zij gaven informatie over het laatste afscheid en de vele vormen die daarbij mogelijk zijn. Uit deze infoavond is een groep ontstaan die op een drietal avonden heeft nagedacht en gewerkt aan het zelf ontdekken van nieuwe vormen voor verschillende levensmomenten. Symbolen voor afscheid, voor overgangsmomenten, bijvoorbeeld voor het afsluiten van een arbeidsperiode, voor een kind dat uit huis gaat of voor mensen die gaan samenwonen of voor een uitvaart.

Dat zelf vorm willen geven sluit ook aan bij de actualiteit van nu waar de vraag naar natuurbegraven groeiende is. Ook Natuurmonumenten is op dit gebied bezig om plekken te creëren om mensen de mogelijkheid te bieden te midden van de natuur te kunnen worden begraven. Daarbij past ook dat ieder zijn of haar eigen rituelen vorm geeft voor de eigen uitvaart.

Hoe kan het gaan: op bergschoenen en met blote voeten

trouwjurk-schoenen-blogJose: ‘Er kwam een ouder stel bij me dat wilde trouwen. De ceremonie wilden ze op hun eigen wijze vorm gaan geven, niet-traditioneel. Samen hebben we symbolen gezocht die voor hen belangrijk waren. Zij hielden van bergwandelen. Hoe ging hun dienst eruit zien? Uitgaande van de voor hen alledaagse en vanzelfsprekende bergschoenen kon ik een specifiek symbool aanreiken voor hun huwelijk. Hun passie voor elkaar en voor het bergwandelen werden de componenten voor het trouwritueel. Op bergschoenen kwamen ze de kerk binnen, daar deden ze elkaar die schoenen uit en zo wachtten zij op blote voeten op het verloop van de plechtigheid. Het hoogtepunt was niet alleen de trouwbelofte en het aan elkaar geven van de trouwringen, maar eveneens deden ze elkaar de echte bruidschoenen aan. Zo maakten zij de overgang naar een nieuwe levensfase.

Het Vechtritueel

Een ander voorbeeld van een eigentijds ritueel

Het vieren van de geboorte van een kind. Nieuwe levensvormen zoals homo, lesbische en hetero relaties vragen om nieuwe vormen van bevestiging. Een ouderpaar (van verschillende geaardheid) zocht een vorm om hun pasgeboren dochter te verwelkomen in dit leven. Op dit moment zijn vader en moeder en het kind diep verbonden in het hart van de liefde. De mensen die heel nauw betrokken zijn bij dit kind droegen een mooi hart met daaraan linten waarop hun namen zijn geschreven. De ouders wonen aan de rivier de Vecht. Ze namen een kruik Vechtwater mee. Het kind werd in hun midden gezet en ouders en de lintdragers besprenkelden het kindje met vechtwater en heetten het welkom in deze wereld door het uitspreken van een wens voor het kind en een belofte voor hun aanwezigheid. Aan de oude waardevolle traditie van meter- en peterschap is zo opnieuw vorm gegeven.
Dit is een voorbeeld dat weergeeft hoe José en Tineke voor levensmomenten een heel persoonlijke en nieuwe vorm kunnen vinden met een diepere betekenis.

Informatie

Heb je belangstelling voor een eigentijds ritueel met eigen symbolen? Neem dan vrijblijvend contact op met José van Bergen: [email protected] of Tineke Ferwerda: [email protected].

Dit interview is geplaatst in PSC-magazine 2014 editie 2.