NIET WETEN en systemisch coachen

NIET WETEN en systemisch coachen

Door: Rolf Eikenhout

Toen alle poppetjes uit haar familiesysteem opgesteld stonden, zei ze: wat een gedoe en wat een drukte! Ik krijg het er benauwd van. Toen ik haar vroeg om een poppetje te pakken voor haarzelf en het in de opstelling te plaatsen, was er bijna geen plek meer over. Of ze moest zich al in allerlei bochten wringen om nog ergens een plaatsje te zoeken. Ze zei: dit wist ik eigenlijk al wel, maar nu zie ik het! Nu kan ik er wat mee.

Hij zat in een hecht team. Hij voelde zich er thuis. En zo stond het ook opgesteld. Maar hij had grote moeite met de man aan de zijlijn, aan de buitenkant. Zo zag hij zijn teamleider die onbereikbaar was en waar hij geen contact mee had. Dit belemmerde hem in zijn functioneren als docent. Wat hij zag, dat klopte. Na afloop meldde hij dat hij niks had met opstellingen en bedankte me voor de tijd en vertrok. Een kwartier later belde hij mij. Hij zei alleen maar: die man daar aan de buitenkant, dat is mijn vader. En zo bleek een organisatieopstelling ook een familieopstelling. Hij had al jaren geen contact met vader. Je hoeft er dus niet in te geloven om toch de impact en de duiding van een opstelling te ervaren.

Voor ik zover was om op deze manier met mensen onderweg te kunnen zijn, was het een ware zoektocht. Vanuit een grote mate van rationaliteit heb ik lange tijd geleefd en gewerkt. Als ik het maar begreep. Controle en overzicht. Verbaal begaafd maar over gevoelens sprak ik nauwelijks. Van begrippen als intuïtie, spiritualiteit en kosmos kreeg ik kippenvel en jeuk. Maar ik heb me gelukkig ontwikkeld. Mede opgeroepen door Susan, mijn vrouw, die uit ‘een andere wereld’ komt. Een wereld die ik niet kende en die vaak te spannend en te avontuurlijk was om te leren kennen.

Leren vertrouwen

Heel voorzichtig opende ik me, stelde me kwetsbaar op en vertelde soms ook dat ik het niet wist. En na o.a. Reiki en NLP belandde ik in de wondere wereld van opstellingen en systemisch werken. En die combinatie past bij mij en gebruik ik in mijn coaching. Ik voer al jarenlang heel veel coachingsgesprekken. En vanuit mijn onderwijsachtergrond had ik vaak de neiging om alles te moeten weten en vooral met de juiste antwoorden te komen. Iets niet weten maakte me onzeker en angstig. Ik moet die ander toch verder helpen! Maar het gaat er om de juiste vragen te stellen, want dan komen de antwoorden vanzelf uit jezelf. En zo kwam het NIET WETEN in mijn leven. En vooral het leren vertrouwen daarop.

De mens is een onderdeel van een systeem

Ik heb veel opleidingen gedaan bij het Hellingerinsituut. Wat heb ik daar genoten en veel geleerd. Vooral ook over mezelf. En heb ervaren dat de mens niet alleen op deze wereld is, maar dat hij/zij ook onderdeel is van een systeem zoals bv. een familie, gezin, relatie, team of organisatie. Systemisch werken is een prachtige manier om inzicht te krijgen in de dynamieken die binnen deze systemen spelen. Ik maak daarbij tegenwoordig vooral gebruik van tafelopstellingen met mijn doosje met houten poppetjes. Maar als ik ze niet bij me heb, dan doe ik het met kopjes, glazen, zoutpotjes of theezakjes. En wat stel je als cliënt dan op? Vaak komt de vraag voort uit een soort van onvrede, onrust, vermoeidheid, irritatie of boosheid. Maar waarom en op wie? Ik merk in mijn praktijk dat mensen daar vaak al veel over hebben gepraat. Vanuit het hoofd!

De opstelling

Een opstelling is dan een andere manier om het daar over te hebben nl. door te kijken. Je stelt je vraag of je situatie op. Je familie (ouders), gezin. Of je organisatie, je collega’s, je baas, je loopbaan of je relatie. En dan kijken we daar samen naar. Hoe voel je je daar? Wat doe je daar? Is er überhaupt wel plek voor je? En als er iets in die situatie moet veranderen, wat moet er dan gebeuren? Duidelijk wordt dat JIJ de enige bent die die stappen kan zetten. Ik hoor vaak van cliënten dat ze zeggen: ik wist het wel, maar nu zie ik het ook. Het heeft een heel andere impact en opent vaak de ogen voor nieuwe wegen en zet mensen in beweging.

NIET WETEN

Wat mij ontzettend helpt bij opstellingen is het NIET WETEN. In het jargon heet het: het VELD weet.
Over dat NIET WETEN gesproken: vorig jaar stond ik in een korte opstelling met 3 mensen. Ik was ‘mezelf’ als coach en de 2 anderen waren als representant resp. mijn blokkade en mijn kwaliteit. De opstelling was een openbaring voor mij. Ze representeerden allebei mijn NIET WETEN. En dat dit zowel mijn blokkade was (durf ik het wel aan als ik het niet weet) als ook mijn kwaliteit, die ik nog niet genoeg inzette.

Dat inzicht heeft mijn coachingswerk veranderd. Voor elk gesprek aan (met of zonder opstelling) roep ik mezelf op om de cliënt open en zonder mening, oordeel of goedbedoelde adviezen te ontvangen. En bij een opstelling gaat dat inmiddels vanzelf. De poppetjes spreken voor zich. Of ze nu mensen representeren of begrippen als toekomst, baan, onrust of droom. Of als we de stemmen uit een voice dialogue opstellen. Het Veld weet. Dat stelt me gerust en zo open ik mij voor dat wat er is.

The solution is in the movement

Zo ervaar je als cliënt dat je zelf in beweging moet komen. Of zoals Hellinger zegt: the solution is in the movement. Dat je zelf de regie neemt over je eigen leven, wat er ook in je omgeving gebeurt. Dat heeft mij deze reis van ratio naar het NIET WETEN opgeleverd. Ik ben dankbaar voor mijn eigen ontwikkeling daarin en in wat ik daarmee voor anderen kan betekenen.

Systemisch coachen: ik doe het ‘my way’.

Dit artikel is geplaatst in PSC-magazine 2018 editie 3.