Hoe is het nu met jou?

In dit nummer (PSC-magazine 6, 2014) aandacht voor Gestalt, een belangrijk onderdeel bij de opleiding voor transpersoonlijk therapeuten. Gestalt werkt maar met één protocol. En dit protocol is eenvoudig en direct. “Hoe is het nu met jou?” Dat is de vraag van de therapeut aan het begin van iedere sessie, een uitgangspositie waarmee de therapeut in het samenzijn met zijn cliënt de diepte in gaat.

Belangrijk bij Gestalttherapie  zijn:

  • Het hier en nu
  • Onafgemaakte, onverwerkte gebeurtenissen uit het verleden
  • Kwetsbare en open opstelling van cliënt en therapeut
  • Persoonlijke ontwikkeling

In het hier en nu zelf kiezen

Een cliënt komt met zijn probleem bij de therapeut en de gestalttherapeut stelt dus slechts die ene vraag: Hoe is het nu met jou? Daarmee kom je meteen bij een van de kernbegrippen van Gestalt: het ‘hier en nu’. In het hier en nu ervaar je en voel je. Het idee van Gestalt is dat een gezond mens in balans is met zijn gevoel, zijn denken en zijn wil. Voelen staat bij Gestalt gelijk aan het in beweging komen. Dat is een natuurlijke reactie. Als je bijvoorbeeld boos bent, span je je spieren en kom je in beweging. Een gezond mens gebruikt de beweging die past bij de situatie. Dat is een vrije keuze en zorgt voor balans. Als je iets doet omdat dat is opgelegd en je niet meer kunt kiezen voor wat bij jou past en je zo niet meer toekomt aan je eigen oorspronkelijkheid, leidt dat tot spanning en stress. En dat is ongezond. Bijvoorbeeld: Als jongen heeft Jan al geleerd om zijn gevoel te onderdrukken. Hij doet wat zijn omgeving van hem vraagt en niet wat zijn eigen wens is. “De buitenwereld – lees: ouders, familie, vrienden …- bepaalt hoe iets hoort.” Deze aangepaste levenshouding neemt de plaats in van Jan’s oorspronkelijke creativiteit en eigen vrije wil. Tijdens de therapeutische gesprekken leert Jan om – afhankelijk van de situatie – een vrije keus te maken en aan te geven wat hij wil. Voorbeeld: Zijn omgeving bepaalt dat je op zondag niet mag voetballen, zondag is een rustdag en dan ga je naar de kerk. In vrije keus bepaalt Jan zélf wat goed voor hem is en kiest hij zélf voor ontspanning met zijn kinderen en gaat lekker tegen een balletje trappen. Natuurlijk kan hij ook kiezen voor bezinning en spiritualiteit in de kerkgang. Beide situaties zijn mogelijk. Belangrijk is het dat Jan zélf kiest.

Pijnlijke en onafgemaakte gebeurtenissen

Ieder mens heeft te maken met pijnlijke gebeurtenissen die niet zijn verwerkt. In Gestalt heet dat ‘onafgemaakt’. Als zo’n gebeurtenis blijft doorrazen in je hoofd en je in je dagelijks leven hierdoor niet meer goed functioneert, kan therapie helpen. In therapie verwerk je deze onafgemaakte gebeurtenis. Tijdens de sessie beleef je de gebeurtenis opnieuw, rond je de gebeurtenis af en leer je er met een afstand naar te kijken.
Een voorbeeldsituatie: Johan leeft vanuit het concept dat hij altijd aardig en behulpzaam moet zijn. Zijn ouders hebben hem dat van jongs af aan geleerd. ‘Als jij boos bent, vinden wij jou niet meer aardig’. is hun boodschap. Als klein jongetje neemt hij dit ter harte en probeert vriendelijk en voorkomend te zijn. Johan wordt nooit boos en is altijd vriendelijk en voorkomend. Hij is zorgzaam voor zijn ouders, werkt in de tuin en cijfert zichzelf helemaal weg. Altijd is hij bereid om een of ander klusje te doen. Dat gaat jarenlang zo door. Op een bepaald moment heeft hij geen zin meer om een klus te doen, hij wil zich bezig houden mijn zijn eigen werk en merkt bij zichzelf dat hij buikpijn krijgt als hij zijn ouders aan de telefoon krijgt. Hij heeft geleerd om aardig te zijn, maar merkt bij zichzelf steeds meer dat het hem tegenstaat om iets voor zijn ouders te doen. Op een zaterdagochtend staan zijn ouders voor de deur en hij verkrampt plotseling en gaat zich verstoppen in de keuken. Als hij zijn hamer ziet liggen, wil hij zijn ouders daarmee het liefst te lijf gaan. Hij schrikt van zijn eigen gedachten. In therapie gaat hij hiermee aan het werk.

In therapie beleeft hij zijn reactie opnieuw. Hij wordt zich bewust van de manier waarop zijn ouders hem hebben geleerd om aardig te zijn en zichzelf weg te cijferen. Dat is pijnlijk voor hem. Nu probeert hij zijn ouders te vermijden. En eigenlijk wil hij dat niet. Zijn ouders zijn goede mensen en tegelijkertijd zijn ze verbonden met zijn pijn. Als Johan zich bewust is van zijn probleem – zijn ouders zijn niet het probleem, maar het is zijn onvermogen om ‘nee’ te zeggen- besluit hij zich anders op te stellen richting zijn ouders. Soms heeft hij geen tijd en geen zin om te helpen. Dat is normaal menselijk gedrag. Hoe hij met zijn ouders om kan gaan, bespreekt hij met zijn therapeut. Dat hoeft hij dus niet alleen te doen en gebeurt in het samenzijn en in een veilige omgeving.

Kwetsbare en open opstelling

Gestalttherapie is geen kunstje of techniek, het is een levensvisie. Het vraagt zowel van de therapeut als de cliënt een kwetsbare opstelling en een open houding. De cliënt en de therapeut verbinden zich met elkaar. Dat is voorwaarde! Er is geen gezagsverhouding – zoals vaak in reguliere zorg – en therapie vindt plaats in een veilige omgeving. In deze situatie beleeft de cliënt de pijnlijke of verdrietige gebeurtenis opnieuw en maakt de gebeurtenis af van begin tot eind. Woede en verdriet mogen er zijn. Hierdoor kan de ervaring worden verwerkt en neemt de opgebouwde spanning af. Pijn en verdriet krijgen een plek en er komt energie vrij voor nieuwe dingen.

Persoonlijke ontwikkeling

Het doel van therapie is dat voelen, denken en willen weer in balans komen. De therapie maakt duidelijk op welke wijze je je gevoel in beweging zet. Je krijgt zicht op je eigen mogelijkheden en creativiteit. En je maakt zelf keuzes voor ander gedrag. In therapie gaan is een vrije keus, je kiest zelf hoe je met pijnlijke situaties om wilt gaan. De therapeut begeleidt en geeft handvatten, je bent uiteindelijk zelf verantwoordelijk. Wie in therapie gaat, is een moedig mens en neemt de verantwoordelijkheid voor zijn eigen leven weer in handen. Het gaat om persoonlijke ontwikkeling en groei.
Uiteindelijk gaat het er om dat je na afloop van therapie van harte kunt zeggen en voelen: “Met mij is het nu goed.”

Dit interview is geplaatst in PSC-magazine 2014 editie 6.